W dniu 21 stycznia 1975r. rozpoczęło swoją działalność Muzeum Ziemi Słupeckiej.
W tym roku obchodzimy 50. lecie jego powstania .
Wróćmy zatem do początków...
1925
Myśl o założeniu izby muzealnej zrodziła się być może już 90 lat temu ,w czasie, kiedy miastem Słupca zarządzał
burmistrz TADEUSZ PARYS. Jego
kadencja trwała od 1924 do 1927r. Przybył do miasta, które jak pisze, wspominając
tamte lata, Stefan Korboński w książce Polonia Restituta:
“ … obudziło się (...) do życia społecznego i politycznego. Sprawiła to
setka czy dwie zdemobilizowanych żołnierzy w większości peowiaków(...) Bili się
na wszystkich frontach odrodzonej Polski (...) ukoronowaniem ich epopei
wojennej była zwycięska bitwa pod Warszawą, później traktat Ryski (1921r.) i
demobilizacja. Wrócili do Słupcy i do dawnych zajęć .Nie byli to jednak ci
sami, co przed wojną ludzie. Zetknęli się z innym światem, przeżyli inne
wrażenia i przeszli przez ogniową próbę dobrowolnego, bo ochotniczego,
wystawienia własnego życia na ryzyko śmierci ,(...) Słupca stała się dla nich
za ciasną , za małą i za szarą .”
Ludzie ci potrzebowali do realizacji swoich marzeń
takiego właśnie człowieka, który ”miał w
sobie bogactwo pomysłów, był pełen zapału i sił do pracy, jakby czerpał to wszystko z jakiegoś tajemniczego
źródła”.(…) „W 1925r. – pisze dalej Marian Jarecki w książce Tadeusz Parys burmistrz miasta Słupcy - zapoczątkował tworzenie zbiorów muzealnych.
Zbierał wszelkie dokumenty i przedmioty dotyczące przeszłości miasta Słupcy.
Przez kilka lat zgromadził 65 eksponatów.”
W Archiwum Państwowym w Koninie wśród akt starostwa słupeckiego z lat
1925-1927 ( w teczce opatrzonej numerem
237) znajduje się maszynopis zawierający wykaz tychże obiektów. Spis
powyższy zawiera:” przedmioty z przeszłości Słupcy zgromadzone jako darowizny
lub depozyty przez okres dwuletni tj. do 1 października 1927r. za zgodą
i wiedzą Rady Miejskiej.”
Na liście figurują niezwykłe „eksponaty” m.in.
: Statut bractwa szewskiego w Słupcy z 1550r. czy np. dokument w sprawie budowy
ołtarza w kościele parafialnym św.
Wawrzyńca w Słupcy z roku 1455(!), ryngraf cechu kuśnierskiego z
1793r. czy lady cechowe.
Próbę „odszukania”
tych bezcennych przedmiotów podjęli
redaktorzy „Wiadomości Słupeckich” nr 2/1990 artykułem „Kto roztrwonił
skarby burmistrza Parysa” . W zbiorach muzeum posiadamy tylko
figurujący pod numerem 46 Album Odsłonięcia Pomnika Poległym za Wolnośc1914-1918-1920” z fotografiami
Franciszka Ryttera. Należy przypuszczać jednak , iż niekoniecznie jest to akurat ten
egzemplarz , ponieważ dla upamiętnienia tego ważkiego wydarzenia „wydano” ich zapewne
kilka.
1932
IZBA MUZEALNA ... W SZKOLE POWSZECHNEJ W SŁUPCY
Jej twórcą był kierownik Publicznej Szkoły
Powszechnej (ob. SP nr 1 ) Edward Sypniewski : urodził
się 25.11.1888r.w Samarzewie ?–
zm.25.09.1972r.w Słupcy , spoczywa w rodzinnym grobowcu na słupeckim cmentarzu. W 1913r. ożenił się z Janiną Fiszerówną. Nauczyciel z wieloletnim stażem, kierownik Szkoły
Powszechnej w Słupcy w latach 1931-38, działacz społeczny ,radny miasta Słupcy ( za kadencji Tadeusza Parysa), miłośnik przeszłości i kolekcjoner zabytków .
Jego syn Wojciech (ur.1916r.) idąc śladami ojca założył w 1975r. słupeckie
muzeum.
W 1932r. ukończył Kurs
prehistorii organizowany przez Kuratorium Okręgu Poznańskiego. Jego
zainteresowania przeszłością i pasja kolekcjonerska zostały poparte wiedzą i
dały podstawy do utworzenia w 1932r. w Szkole Powszechnej izby muzealnej.
W kronice Szkoły Powszechnej
w Słupcy, która rozpoczyna się obszernym wstępem pióra Edwarda Sypniewskiego
czytamy o tym wydarzeniu:
„W wakacje 1932 roku zapoczątkowałem muzeum przy szkole. Ukończony w
marcu kurs prehistorii urządzony przez Kurat. Okr. Poznańskiego wzbudził we
mnie zamiłowanie do tej nauki. Uratowałem w okolicy szereg zawartości z grobów prasłowiańskich. Uratowane urny, toporki, szpile, fibule umieściłem w
gablotkach muzeum. Z różnych strychów i lamusów domów prywatnych i miejskich dokumenty w postaci pergaminów, rejestrów przywilejów nadawanych
cechom w mieście w muzeum szkolnym zajęły miejsce poczesne.”
Zabytki
znajdujące się w szkolnym muzeum zostały opisane przez Zdzisława
Durczewskiego w Wiadomościach Archeologicznych
w 1935r.:
„Uratowane
zostały od zagłady przez p. Sypniewskiego, kierownika szkoły powszechnej, który
jako amator-miłośnik archeologii (...)gromadzi je pozyskując w ten sposób cenne
materiały dla nauki, czem zasługuje na uznanie”
.
Marian Jarecki - autor
biografii Edward i Wojciech Sypniewscy
, wydanej w 1999r. pisze: „ w (…) muzeum, znajdywały się jego prywatne zbiory. Umieścił tam wiele
eksponatów, szczególnie z prehistorii, ale także miejskie pergaminy, rejestry
przywilejów cechów słupeckich , pieczęcie miejskie (…)
W każdej wolnej chwili zbierał stare przedmioty ze strychów słupeckich domów.”
W czasie II wojny światowej zbiory
szkolne zostały częściowo zniszczone , rozkradzione także wywiezione przez Niemców m.in. do Muzeum Archeologicznego w Poznaniu . Zapewne jednak część pamiątek tam zgromadzona ocalała i zasiliła zbiór muzeum
organizowanego już przez jego syna - Wojciecha
Sypniewskiego.
"> 1948
MUZEUM w budynku ob. LO w SŁupcy ?
Po wyzwoleniu Słupcy, dwa miesiące później w dniu 26 marca 1945r. wznowiło działalność Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące. Po Karolu Siwym w roku 1947 funkcję dyrektora objął historyk dr Jan Miśkowiak, który w 1948 wraz z prowadzoną przez siebie Sekcją historyczną zorganizował wystawę : „SŁUPCA W DAWNYCH WIEKACH .
W Kronice szkolnej Liceum Ogólnokształcącego w Słupcy (rok szkolny 1947/48) czytamy:
„Sekcja historyczna (...) urządziła z okazji trzeciej rocznicy wyzwolenia Słupcy wystawę, którą zwiedziło około 750 osób. Na życzenie wielu zwiedzających zamieniono ją na muzeum regionalne mieszczące się w gmachu liceum i gromadzące szereg ciekawych aktów i ilustracji” .
Ponownie wystawiono rękopisy z okazji Tygodnia Oświaty ,Książki i Prasy w dniach od 6 do 11 maja 1949r.
Niestety prezentowane na tej wystawie zabytki - wedle różnych informacji stanowiące pozostałość „skarbu” burmistrza T. Parysa - uległy rozproszeniu. Próba ich „odnalezienia” została opisana w Wiadomościach słupeckich nr 2/1990
1970
IZBA PAMIĄTEK HISTORYCZNYCH
Powiatowa Poradnia Pracy Kulturalno-Oświatowej postanowiła zorganizować długo oczekiwaną salę regionalną wraz z izbą pamiątek historycznych.
„W pomieszczeniach uzyskanych po Powiatowej Miejskiej Bibliotece Publicznej w Słupcy, przy ul. Poznańskiej postanowiono zorganizować długo oczekiwaną w Słupcy salę regionalną łącznie z izbą pamiątek historycznych. Warto dodać, że zainicjowana w 1960r. przez Tadeusza Spychałę - byłego kierownika Referatu Kultury akcja zbierania pamiątek i okazów historycznych, i zabytkowych dała nieoczekiwanie pozytywne rezultaty. Zgromadzono szereg cennych eksponatów pochodzących bądź to z prac wykopaliskowych z Lądu bądź ze Słupcy bądź od osób prywatnych. Pokaźne zbiory przechowywane były dotychczas w szafach Ref. Kultury. Nie można było wygospodarować „ponoć” pomieszczenia na urządzenie „małego muzeum”.
Dalej autor krótkiego artykułu zamieszczonego w Gazecie Poznańskiej z 11.XI 1970 r. pisze, że : „ obecnie otworzyła się niemała szansa zrealizowania ambitnego przedsięwzięcia (…) a bogata już kolekcja eksponatów znajdzie właściwe miejsce i będzie udostępniana zwiedzającym.”
Tak się jednak jeszcze nie stało.
1974r.
„Powiat słupecki należy do tych powiatów Wielkopolski ,które mają bogate tradycje archeologiczne” – czytamy w (Gazecie Poznańskiej nr 86 z 11kwietnia 1974r.) „Dyrekcja Muzeum Archeologicznego w Poznaniu zorganizowała ostatnio wystawę wykopalisk archeologicznych z grodu wczesnośredniowiecznego, jaki w ostatnich latach odkryto na terenie Lądu w pow. słupeckim”. Otwarcie tej wystawy pt :„Gród wczesnośredniowieczny w Lądzie nad Środkową Wartą” nastąpiło w marcu 1974r. Był to efekt badań archeologicznych prowadzonych na Rydlowej Górce w Lądzie przez archeologów z Poznania pod kierunkiem pani mgr Marii Zeyland . Ówczesny Wydział Kultury i Oświaty PPRN wspierał te działania partycypując w kosztach badań. Stąd też na uroczyste otwarcie do Poznania udali się : Wojciech Sypniewski – pracownik Wydziału Architektury w Prezydium Powiatowej Rady Narodowej , Marian Stadnik – inspektor ds. kultury Wydziału Kultury i Oświaty przy PPRN oraz Ryszard Tomczak - dyrektor Powiatowej i Miejskiej i Biblioteki Publicznej w Słupcy. Efektem tego spotkania było „przeniesienie” niejako wystawy do Słupcy ,która zatytułowana: „Ląd –wczesnośredniowieczny gród nad Wartą” udostępniona była w dniach od 26 kwietnia do 10 lipca 1974r. dla społeczności miasta i powiatu. Wystawa została zorganizowana w sali , która miała w niedalekiej przyszłości pełnić funkcję sali muzealnej( w kamienicy , na Rynku 18 ). W Księdze Pamiątkowej znajdującej się w zbiorach muzeum uczestnicy tego wydarzenia zapisując swoje wrażenia dotyczące tej ekspozycji postrzegali ją już jako inaugurującą działalność słupeckiego muzeum :
„Obiecujący zaczątek Muzeum Regionalnego w Słupcy zapoczątkowany wystawą wykopalisk z Lądu” czy …
„w dniu otwarcia Muzeum w Słupcy składamy serdeczne życzenia rozwoju” czy np. „…uważam , iż na terenie miasta powinna znajdować się stałą ekspozycja ze względu na bogaty w ciekawe wykopaliska teren” czy taki wpis: „…. chciałbym życzyć owocnej dalszej współpracy Muzeum Regionalnemu w Słupcy z Muzeum Archeologicznym w Poznaniu”. Jednak ta jaskółka nie czyniła jeszcze wiosny , choć była zapowiedzią już bardzo konkretnych działań, które wydział Oświaty i Kultury PPRN w Słupcy podejmował , aby mogło rozpocząć działanie Muzeum Regionalne w Słupcy. „Dzięki staraniom jednego z miłośników regionu - Wojciecha Sypniewskiego, przy wydatnej pomocy Wydziału Kultury Urzędu Powiatowego przewiduje się otwarcie Muzeum Regionalnego w Słupcy, w centrum miasta , przy pl. Wolności 18. Będzie to budynek zastępczy, pełniący funkcję siedziby muzeum … " . (G. P. nr 86 1974r.)
21 stycznia 1975r.
Otwarcie Muzeum Ziemi Słupeckiej .
„Wieloletni zapał i inicjatywa ludzi z regionu ziemi słupeckiej została uwieńczona sukcesem. Sukces ten to otwarcie Muzeum Ziemi Słupeckiej w m. Słupcy .Jest to świadectwo dokonań z przeszłości na wspaniałej ziemi słupeckiej” - fragment wpisu w Księdze Pamiątkowej autorstwa Zdzisława Wincencjusza - Naczelnika powiatu .
Po wielu latach licznych zabiegów i starań 21 stycznia 1975r. rozpoczęło oficjalnie działalność Muzeum Ziemi Słupeckiej. Znakomite grono gości biorących udział tym wydarzeniu powitał pierwszy kierownik, współtwórca muzeum Wojciech Sypniewski. Niestety w zbiorach muzeum nie posiadamy żadnych fotografii z tego historycznego wydarzenia . Dlatego zwracamy się do Państwa z prośbą , gdyby ktoś posiadał takowe ( o ile były w ogóle) o ich udostępnienie.
W Gazecie Poznańskiej nr 43 w rubryce ” Zewsząd o wszystkim” ukazał się krótka, dość lakoniczna informacja pt. Otwarto Muzeum Regionalne. Zachował się zbiorach muzeum natomiast oryginalny, ręcznie wykonany Akt erekcyjny założenia Muzeum Regionalnego Ziemi Słupeckiej w Słupcy z pieczątkami i podpisami ludzi, którzy do jego powstania się przyczynili.
Oto jego treść:
„Działo się to dnia 21 stycznia 1975 roku w mieście powiatowym Słupcy/ w trzydziestą rocznicę wyzwolenia miasta Słupcy od niemieckiego/najeźdźcy hitlerowskiego – kiedy:/ pierwszym sekretarzem Komitetu Centralnego PZPR był Edward Gierek, Przewodniczącym Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej/ był Henryk Jabłoński, /Premierem rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej był Piotr Jaroszewicz,/ Naczelnym Dowódcą Sił Zbrojnych i Ministrem Obrony Narodowej PRL/ był generał armii Wojciech Jaruzelski,/ Ministrem Kultury i Sztuki Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej był Józef Tejchma,/pierwszym Sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR był Jerzy Zasada,/ Wojewodą poznańskim był Tadeusz Grabski,/ kierownikiem Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu/ był Maciej Frajtak,/dyrektorem Muzeum Narodowego w Poznaniu był Kazimierz Malinowski,/ dyrektorem Muzeum Prehistorycznego w Poznaniu był Włodzimierz Błaszczyk, /pierwszym Sekretarzem Komitetu Powiatowego PZPR był Czesław Preis,/ Naczelnikiem powiatu Słupcy był Zdzisław Wincencjusz,/ Naczelnikiem miasta Słupcy był Jerzy Sakowski,/ inspektorem szkolnym Urzędu Powiatowego w Słupcy był Władysław Mroziński,/Inspektorem Kultury i Sztuki Urzędu Powiatowego był Marian Stadnik,/ inicjatorem założenia i pierwszym kustoszem otwieranego w dniu /dzisiejszym Muzeum Regionalnego ziemi słupeckiej w Słupcy/był budowniczy Wojciech Sypniewski- syn Janiny i Edwarda.
Placówka dziś otwierana powstaje na wieczne rzeczy zachowanie/ i pamiątkę: „praojcom na chwałę, ku wdzięczności dziadkom/w uznaniu znoju i przelanej krwi, ojcom dla naśladowania/ przez synów, dla wiecznego zachowania i przekazania potomnym/przez wnuków i prawnuków”.
To muzeum winno być zawsze dla obecnego i przyszłego społeczeństwa ziemi słupeckiej, ostoją, natchnieniem, tradycją i dumą, region/ziemi słupeckiej, od zarania wieków, wchodzący w skład/prastarej ziemi wielkopolskiej, znajduje się niemal w jej środku,/ niech nadal jak przez dzieje wieków będzie wzorem poświęcenia/ w sprawie narodu, zawsze wolnej i niepodległej ojczyzny Polski/.
Niniejszy akt podpisali/ naczelnik powiatu w Słupcy/ Zdzisław Wincencjusz , pierwszy sekretarz KP PZPR/CzesławPreis/ inspektor szkolny powiatu słupeckiego/ Władysław Mroziński, pierwszy sekretarz KM PZPR/Kazimierz Sybis/ naczelnik miasta Słupcy/Jerzy Sakowski, przewodniczący Pow. Komitetu FJN/Jerzy Rybicki/przewodniczący Miejskiego Kom. FJN/Włodzimierz Jerzykiewicz/ kustosz Muzeum Regionalnego Ziemi sSpeckiej w Słupcy/Wojciech Sypniewski/ przedstawiciele społeczeństwa miasta Słupcy/ Jadwiga Karpińska/ Henryk Czarciński/ Roman Dolata/Edward Rąbczewski.
Referat inaugurujący otwarcie muzeum pt: „Historia i tradycja regionu słupeckiego” przygotowała i wygłosiła Jadwiga Karpińska – znana słupecka nauczycielka - kuzynka Wojciecha Sypniewskiego , osobiście zaangażowana w powstanie tej długo oczekiwanej placówki . Jej podpis figuruje na Akcie erekcyjnym. W Księdze Pamiątkowej z tego wydarzenia pozostawiła taki wpis:
„Trzydziestolecie wyzwolenia naszego grodu i okolicy spod hitlerowskiej niewoli zostało uczczone otwarciem Muzeum Regionalnego w Słupcy. (Data otwarcia jest także datą urodzin pierwszego kierownika muzeum W. Sypniewskiego- przypis autorki ). Współczesne pięknie rozwijające się miasto spojrzało wstecz, przypomniało sobie swą przeszłość i rodowodem swym pragnie się legitymować w przyszłości. (…) Za sfinansowanie tej placówki, za poparcie w jej tworzeniu, za opiekę i pomoc w czasie jej organizowania należy się wdzięczność władzom administracyjnym i partyjnym. Za inicjatywę, gromadzenie eksponatów i organizacje muzeum należą się podziękowania panu Wojciechowi Sypniewskiemu. Życzę, aby dzieło wiązania teraźniejszości z przeszłością rozwijało się nadal, by nasze skromne muzeum rozrastało się i gromadziło coraz cenniejsze zbiory”.
Wojciech
Sypniewski – pierwszy kierownik i twórca
Muzeum Regionalnego
Ziemi Słupeckiej
21 stycznia 1975r.
„Z okazji otwarcia tej placówki składam podziękowanie Panu Wojciechowi Sypniewskiemu organizatorowi i pierwszemu kustoszowi, za trud i wysiłek, jaki włożył przed jego otwarciem, aby służyło potomności”(wpis w Księdze Pamiątkowej autorstwa Zdzisława Wincencjusza -Naczelnika Powiatu,21 stycznia 1975r.)
Wojciech Sypniewski urodził się 21
stycznia 1916r. w Słupcy jako syn Edwarda i Janiny
z Fiszerów. Ukończył Siedmioklasową Publiczną Szkołę Powszechną w Słupcy. W
1929r. rozpoczął naukę w Państwowym Gimnazjum Humanistycznym im. Ignacego
Paderewskiego w Poznaniu, którą kontynuował w Gimnazjum Męskim Księży Salezjanów
w Aleksandrowie Kujawskim. W latach1936-39 ukończył Państwową Szkołę
Budownictwa w Warszawie uzyskując tytuł technika budowlanego. Ożenił się w
1944r. z Haliną z d. Dybczak. Po wojnie w 1945r. został zatrudniony w Koninie,
w Wydziale Odbudowy, a następnie Budowlanym tamtejszego Starostwa. Pracował na
stanowisku technika budowlanego i zastępcy kierownika wydziału do1948r. Od 1
października 1946r. został nauczycielem w Publicznej Średniej Szkole Zawodowej
w Koninie ucząc przedmiotów technicznych i zawodowych. Po utworzeniu powiatu
słupeckiego w 1955r. podjął pracę w Prezydium Powiatowej Rady Narodowej,
najpierw w Wydziale Budownictwa i Architektury , a od 1958 w Powiatowym Zespole
Urbanistycznym. Prawdziwą pasją było
gromadzenie wszystkiego co dotyczyło przeszłości miasta i dziejów ziemi
słupeckiej. Z ogromną determinacją i zapałem jeździł po okolicy „zdobywając” eksponaty, które
potem dały podstawy zbiorów dla tworzącego się muzeum.|
„Był
to człowiek bardzo aktywny. Snuł własne plany odnośnie miasta i okolicy.
Kto go znał wiedział, że swoje „maniactwo” przejął od ojca Edwarda. Był znany prawie w każdej wsi i w
tysiącach wiejskich domów. Interesowało
go wszystko . Szkicował stare domy , stodoły, ulice, był przy każdej budowie, w
każdym wykopie czy każdym znalezisku. Ten zapatrzony w przeszłość człowiek
bardzo kochał dzieje Słupcy i całym sercem był im oddany”- napisał Marian Jarecki w publikacji (Edward
i Wojciech Sypniewscy, 1999r.)
Wszelkie przedsięwzięcia natury organizacyjno-prawnej przy tworzeniu
słupeckiego muzeum pilotowały władze ówczesnego Urzędu Powiatowego i m.in. pracownicy Wydziału Kultury PPRN. Marian
Stadnik- który w latach 1972-1975 był inspektorem ds. kultury uczestniczył
aktywnie w organizowaniu placówki poprzez działania obejmujące np. wynajęcie , remont i wyposażenia niewielkiej przestrzeni przeznaczonej
na salę muzealną . Merytoryczny
nadzór zaś nad powstającą placówką pełnił Oddział Muzeów Terenowych Muzeum Narodowego w Poznaniu. Marian Jarecki wspominając to
doniosłe wydarzenie w 20 lat od otwarcia pisał: ”Dobrze pamiętam ten zimny, styczniowy dzień , pierwsze spotkanie
mieszkańców naszego miasta z
wystawionymi eksponatamii , łzy radości w oczach jego twórcy… ziściły się
marzenia słupeckiego regionalisty, kolekcjonera i miłośnika historii –Wojciecha
Sypniewskiego”(GS 27.01.1995r.).
Tadeusz
Malinowski natomiast w artykule „Otwarcie
Muzeum Regionalnego Ziemi Słupeckiej” Rocznik Wielkopolski Wsch. t.4, 1976r. zauważa: ” Oglądając wystawę
nowouruchomionej placówki kulturalnej w
Słupcy, nie sposób się przede wszystkim
oprzeć podziwowi dla pasji tego jednego człowieka,
który bez należytego przygotowania fachowego wykonał tak wiele prac, nie ustawał w zabiegach o
zdobycie dla organizowanego muzeum jak największej ilości eksponatów (…)”
Został pierwszym kierownikiem nowopowstałej placówki. Z pasją oprowadzał zwiedzających opowiadając o zbiorach i historii miasta. Jeszcze w lutym 1978r. młodzież z Giżycka zwiedzając słupeckie muzeum dziękowała ( wpisem w Księdze Pamiątkowej):”Panu Wojciechowi Sypniewskiemu za bardzo miłe przyjęcie i zapoznanie z dziejami Słupcy”
Zmarł 25 listopada 1978r. i został pochowany w grobowcu rodzinnym na słupeckim cmentarzu.
Ekspozycja muzealna w pierwszej siedzibie muzeum
Plac Wolności 18 .
W wynajętych pomieszczeniach
na piętrze kamienicy na Placu Wolności 18 należącej do Franciszka Kawalca, w
których wcześniej mieścił się Urząd Pocztowy, przed II wojną światową budynek
należał do Jakuba Lissaka - zaczęto organizować ekspozycję. Skromne pomieszczenia wymagały natychmiastowego remontu i przygotowania ich
do funkcji jaką miały spełniać. Marian
Stadnik (inspektor d/kultury PPRN )wspomina,że ich stan był opłakany, podłoga z
brakującymi deskami, piec kaflowy, który trzeba było rozebrać, a kafle zabrał zdun za robociznę, trzeba było wykonać ekspertyzę
stropów, dokonać zakupu gumolitu, wymalować pomieszczenia, zakupić gabloty
i wykonać mnóstwo innych działań fizycznych i
organizacyjno – prawnych, aby muzeum
ruszyło.
Tadeusz Malinowski, kierownik badan
archeologicznych na jeziorze słupeckim( w latach 1954-1956) tak opisuje pierwszą
ekspozycję: „Pokaz zabytków i pamiątek na stałej wystawie obejmuje eksponaty
archeologiczne, etnograficzne i historyczne zgromadzone w jednym pomieszczeniu o powierzchni 72 m2 . Układu
zabytków na wystawie dokonał Wojciech
Sypniewski(…). On też zaprojektował posiadane przez Muzeum gabloty wystawowe,
zaadaptował stare szafy na witryny, wykonał także znaczną część prac przygotowawczych przy urządzaniu
wystawy.(…) Na wystawie oprócz np. zbiorów
archeologicznych byłego Referatu Kultury, oprócz rozmaitych drobniejszych (bardzo
cennych depozytów) osób prywatnych czy
szkół jest wiele przedmiotów z własnej
kolekcji Wojciecha Sypniewskiego bądź pozyskanych przez niego dla
organizowanego Muzeum.”
„Gazeta Poznańska” z 2 VI 1975r. podaje iż :” Zbiory muzealne zgrupowane są
w trzech działach : prehistoria –
najstarszy eksponat liczy około 6000 lat, są to groty krzemienne. W dziale tym
zgromadzono także naczynia ceramiczne, narzędzia oraz broń. W dziale historii
poczesne miejsce zajmują wydarzenia roku 1863. Z eksponatów etnograficznych
uwagę zwraca kolekcja przepięknych czepków kobiecych oraz narzędzi i
przedmiotów codziennego użytku. W przyszłości muzeum zamierza specjalizować się
w zbieraniu narzędzi i szyldów rzemieślniczych. Obecne
zbiory liczą około 350 eksponatów.” Tadeusz Malinowski jeszcze odnotowuje : „Oprócz sali ekspozycyjnej muzeum dysponuje
jeszcze jedynie niewielkim pomieszczeniem ( o powierzchni 13, 5 m2)
przeznaczonym do wszystkich innych czynności muzealnych , a więc biurowych,
inwentaryzacyjnych itp.
W nim też przechowuje się niektóre przedmioty (np. numizmaty). Pomieszczenie to
jest jednak zbyt małe , by dodatkowo urządzić w nim magazyn przedmiotów nie mających walorów ekspozycyjnych lub nie mieszczących się już w obrębie wystawy
stałej. Dlatego też na wystawie pokazuje się wszystko, co Muzeum posiada, a więc
–siłą rzeczy także przedmioty ,które walorów ekspozycyjnych nie
mają”. Kończy swój opis nowej siedziby nader ważnym apelem:
„Nowa
placówka kulturalna, jaka powstała w Słupcy potrzebuje życzliwej opieki zarówno
ze strony władz lokalnych jak i Muzeum Narodowego w Poznaniu(…)
Powstanie Muzeum Regionalnego Ziemi Słupeckiej nie zakończyło bowiem
wszystkiego co można było w tej mierze zdziałać dla rozwoju życia
kulturalnego miasta - przeciwnie
–rozpoczęło tylko jego nowy etap”
(T.Malinowski ,Rocz. Wlkp. Wsch t.4/1976/”)
1975-1998
Wkrótce po uruchomieniu tak długo oczekiwanej placówki nastąpiła reforma administracyjna kraju wskutek czego z dniem 1 czerwca 1975r. Słupca przestała być powiatem. Muzeum zaś stało się filią Muzeum Okręgowego w Koninie. Jeszcze w wrześniu 1978r. (wpis w kronice) Wojciech Sypniewski pełnił funkcje kustosza i oprowadzał zwiedzających. On też początkowo kontaktował się z dyrekcją Muzeum Okręgowego w Koninie. Efektem tych działań było m.in. profesjonalne skatalogowanie słupeckich zbiorów, założono tzw. karty ewidencyjne obiektów, powstała kartoteka magazynowa itp. Zrodziła się też idea , aby słupeckie muzeum „przekształcić” w muzeum gromadzące zbiory szkła karczemnego ( w związku z występującymi w przeszłości na okolicznych terenach dużymi pokładami rudy darniowej) . Pomysłu nie zrealizowano . Nie był to zresztą najlepszy czas dla rozwoju placówki. Sytuacja się zmieniła się, kiedy „Zarządzeniem Wojewody Konińskiego z dnia 15 czerwca 1984r. powołano na bazie wielowydziałowego Muzeum Okręgowego w Koninie samodzielne placówki muzealne w Turku, Słupcy i Pyzdrach. Nadzór merytoryczny sprawuje (nadal) Muzeum Okręgowe w Koninie . Placówką muzealną kieruje Dyrektor/kierownik/na zasadzie jednoosobowego kierownictwa. Powołuje go i odwołuje właściwy miejscowy terenowy oddział administracji państwowej”. W pierwszym statucie muzeum zaś czytamy ,że: ”bezpośredni nadzór(nad muzeum) pełni Miejska Rada Narodowa, która zapewnia środki potrzebne do jego utrzymania i rozwoju.” De facto już od 1983r. muzeum słupeckim kieruje (najpierw zatrudniony przez Muzeum Okręgowe w Koninie) archeolog Andrzej Łukaszewski. Wynajmowane pomieszczenia w kamienicy na Placu Wolności 18 nie spełniają właściwych standardów, a nawet stanowią zagrożenie dla zwiedzających . Priorytetem jest więc zmiana siedziby. Znamienną dla rozwoju placówki okazała się decyzja ówczesnych władz miasta (naczelnikiem miasta Słupcy był Zdzisław Giszter) o zakupie i przekazaniu na cele muzealne zabytkowej willi z lat 30 XX w. należącej do rejenta Stanisława Gregorkiewicza. Było to możliwe dzięki wsparciu finansowemu Ministerstwa Kultury i Sztuki. Po trwających w latach 1987-1990 intensywnych pracach remontowo-adaptacyjnych, budynek początkowo użytkowany był wspólnie z Państwową Szkołą Muzyczną , od roku 1997 p o kolejnej modernizacji pomieszczeń muzeum rozpoczęło w pełni swoją działalność statutowa wystawą: ”Fara słupecka-przeszłość i dziedzictwo”.
W lutym 1999 r. obowiązki dyrektora zaczęła pełnić Beata Czerniak (z wykształcenia konserwator-muzealnik), która od 1 marca 2000 została
dyrektorem słupeckiego Muzeum
Regionalnego w Słupcy. Do ekipy merytorycznej muzeum należał już - od kwietnia 1994r. słupecki regionalista Marian Jarecki, a w 1998r dołączyła Elżbieta Szczepankiewicz.
Następuje dynamiczny rozwój placówki, której program działania jak i styl pracy jest konsekwencją realizacji zadań
statutowych , do których przede wszystkim należy gromadzenie dóbr kultury, ich
naukowe opracowanie, właściwe przechowywanie, zabezpieczenie i
udostępnianie zwiedzającym. Zachowanie kultury oznacza jednak otwarcie drzwi i
ukierunkowanie się na świat zewnętrzny. Dlatego też poprzez różnorodne formy
działań Muzeum stara się docierać do szerokiego i zróżnicowanego grona odbiorców stając się ważnym ośrodkiem szeroko pojętej
edukacji kulturalnej w mieście i
regionie. Odwołując się do przeszłości w działaniu stara się być nowoczesną, konkurencyjną i stale rozwijającą się instytucją kultury. Ma świadomość misji ,którą pełni na obszarze
naszej „Małej ojczyzny” i faktu, iż
jest potrzebne. W roku 2009 siedziba muzeum została poddana gruntownemu remontowi z wymianą dachu
włącznie, a w roku 2012r. zyskała odnowioną elewacją. Remont sfinansowany został ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Samorządu miasta Słupcy .
Muzeum Regionalne w Słupcy jest samorządową instytucja upowszechniania
kultury działa m. in. na podstawie
Ustawy o muzeach z 1996r. oraz w oparciu o znowelizowany Statut uchwalony przez Radę Miasta z dnia 27 września 2001 r. Wpisane
do Księgi Rejestrowej Instytucji Kultury pod numerem 2/2002 w dniu 6 grudnia
2002r.
Nie sposób wymienić wszystkich imprez, wydarzeń, spotkań ,wystaw, koncertów, lekcji
muzealnych , które Muzeum przez te lata zorganizowało. Wiele z nich weszło na stałe do kalendarza
imprez naszego miasta i powiatu ; barwne
Odpustowe Spotkania ,klimatyczne koncerty organowe, Dni papieskie, Ogólnopolskie obchody Dnia Judaizmu, czy
efektowne Noce w Muzeum. Wszystkie były znaczące, niektóre wyjątkowe,
nietuzinkowe a nawet wybitne. Ubarwiły i wzbogaciły życie
kulturalne i artystyczne naszego miasta
i regionu. Ich realizacja była możliwa także dzięki efektywnej i życzliwej współpracy: z Samorządem Miasta Słupcy (naszym organem prowadzącym
zapewniającym stabilność finansową)), Starostwem powiatowym, wieloma instytucjami miejskimi i powiatowymi , parafiami słupeckim, placówkami
oświatowymi , innymi muzeami,
stowarzyszeniami, organizacjami i związkami, sponsorami, lokalnymi mediami … oraz przyjaciółmi muzeum, na których zawsze
mogliśmy liczyć . Wszystkim pięknie
dziękujemy.! Przede wszystkim zaś naszym licznym i wiernym odbiorcom,
uczestnikom wydarzeń muzealnych : tym młodszym i tym starszym.
Beata Czerniak
dyrektor Muzeum Regionalnego w Słupcy